Powtórka z fizykoterapii - Elektrodiagnostyka

    Podstawą prawidłowego funkcjonowania układu nerwowo-mięśniowego jest jego prawidłowa pobudliwość. Niestety w przebiegu niektórych stanów chorobowych zostaje ona zaburzona, a praca mięśni jest nieefektywna, aby wykonać dany ruch. Jeżeli są przesłanki, wskazujące na to, iż układ ruchu nie jest w odpowiedni sposób pobudzany, należy przeprowadzić elektrodiagnostykę. Bierzemy w niej pod uwagę zarówno mięśnie jak i nerwy.

Metody elektrodiagnostyki

Metody jakościowe

    Jeśli chcemy zbadać pobudliwość układu nerwowo- mięśniowego musi zadziałać prąd elektryczny, a w tym celu można użyć jego kilku rodzajów:

Prąd stały

    W trakcie przepływu prądu  stałego mięsień nie będzie się kurczył. Ten stan opisywany jest przez prawo Du Bois Reymonda. Ale w takiej sytuacji nie bez znaczenia jest dobór elektrody czynnej, ponieważ:

• Najsilniejszy skurcz podczas zamykania obwodu uzyskuje się, gdy elektrodą czynną jest katoda a elektrodą bierną jest anoda

KZS > AZS

*KZS (katoda, zamknięcie skurcz)

*AZS (anoda, zamknięcie, skurcz)

• Najsilniejszy skurcz podczas otwierania obwodu uzyskuje się, gdy elektrodą czynną jest anoda a elektrodą bierną jest katoda

AOS > KOS

*AOS (anoda, otwarcie, skurcz)

*KOS (katoda, otwarcie, skurcz)

    Bardzo ważnym zjawiskiem podczas przepływu prądu stałego jest tak zwany galwanotonus, polegający na występowaniu skurczu tężcowego podczas działania prądu galwanicznego. Taki stan może świadczyć o nadmiernej pobudliwości, np. w ostrych stanach zapalnych neuronu ruchowego i tężyczce.

Prąd faradyczny i neofaradyczny

    Wykorzystanie tych prądów w elektrodiagnostyce pozwala nam na uwidocznienie tak zwanego odczynu zwyrodnienia. W warunkach prawidłowego przewodnictwa po stymulacji prądem faradycznym i neofaradycznym dochodzi do tak zwanego skurczu tężcowego. 

    Aby przeprowadzić elektrodiagnostykę, w tym przypadku najpierw działa się impulsem prostokątnym, a następnie prądem faradycznym/ neofaradycznym. Dokonuje się tego pośredniego (stymulując nerw) i bezpośrednio (stymulując mięsień). 

W zależności od reakcji na prąd określamy, w jakim stanie znajduje się układ nerwowo- mięśniowy:

Rodzaj pobudzenia	Częściowy odczyn zwyrodnienia	Całkowity odczyn zwyrodnienia
Prąd faradyczny/ neofaradyczny- pośrednio	Zmniejszona pobudliwość	Brak pobudliwości
Prąd faradyczny/ neofaradyczny- bezpośrednio	Zmniejszona pobudliwość	Brak pobudliwości
Impuls prostokątny- pośrednio	Zmniejszona pobudliwość	Brak pobudliwości
Impuls prostokątny- bezpośrednio	Zmniejszona pobudliwość	Leniwy skurcz robaczkowy

Metody ilościowe

          

Chronaksymetria

    Aby określić stan pobudliwości mięśnia tą metodą, niezbędna jest znajomość dwóch pojęć:

• Chronaksja- to najkrótszy czas impulsu prądu stałego o natężeniu równym podwójnej reobazie, która wywołuje skurcz mięśnia lub impuls w nerwie. Wyrażana jest milisekundach.

• Reobaza- wielkość odpowiadająca najmniejszej wartości natężenia impulsu prostokątnego, o czasie 1000 ms, która wywoła pobudzenie nerwu lub mięśnia. Wyrażana jest ona w miliamperach.

Sama chronaksymetria polega właśnie na wyznaczeniu chronaksji, postępując zgodnie z kilkoma zasadami:

• Zastosowanie mają prostokątne impulsy,

• Elektrodę czynną (podłączoną do ujemnego bieguna prądu) umieszcza się w punkcie motorycznym badanego mięśnia (bezpośrednim),

• W pierwszym etapie wyznaczamy reobazę (odczytujemy wartość natężenia prądu w momencie uzyskania minimalnego skurczu mięśnia),

• Następnie natężenie zwiększa się dwukrotnie od powyższej wartości i wyznacza najkrótszy czas trwania impulsu prostokątnego w ms (to nasza chronaksja), 

Chronaksja jest miarą pobudliwości mięśnia, a wraz ze wzrostem chronaksji zmniejsza się pobudliwość tkanki. 

Krzywa i/t

    Jeżeli mamy informacje na temat czasu i natężenia, które wywołują minimalny skurcz mięśnia możemy nanieść te dane na wykres, który w tym przypadku nazywany jest krzywą i/t.

    Aby zaznaczyć na wykresie dane, odpowiadające powyższym wartościom, należy:

• Zastosować metodę dwubiegunową elektrostymulacji (elektrody położone w przejściu brzuśca w ścięgno),

• Rozpocząć stymulację impulsem prostokątnym o czasie trwania 1000 ms, zwiększając natężenie,

• Przy minimalnym skurczu zaznaczamy na papier z układem współrzędnych wartość natężenia i czas,

• Stosując coraz krótsze impulsy nanosimy odpowiadające im wartości natężenia,

• Gdy połączymy zaznaczone punkty na papierze powstanie krzywa i/t.

    Niekiedy w tej metodzie zastosowanie mają również impulsy trójkątne. Stosując różne impulsy możemy rozróżnić, czy mięsień jest prawidłowo unerwiony (reaguje tylko na impulsy prostokątne), czy odnerwiony (skurcz pod wpływem impulsów trójkątnych).

 

Współczynnik akomodacji (α)

    Jest to metoda ilościowa w elektrodiagnostyce, do której należy wykorzystać zarówno impulsy prostokątne jak i trójkątne. Niezbędna jest znajomość takich wartości jak wspomniana wcześniej reobaza (wyznaczana przy użyciu impulsów prostokątnych o czasie trwania 1000 ms), a także wartość progowa akomodacji (to najmniejsza wartość natężenia impulsu trójkątnego o czasie trwania 1000 ms konieczna do wywołania skurczu.

    Jeżeli znamy dane wartości łatwo możemy obliczyć współczynnik akomodacji, dzieląc wartość progową akomodacji przez reobazę:

Jeżeli współczynnik akomodacji wynosi:

• < 3- świadczy to o zmniejszeniu zdolności przystosowywania się mięśnia do wolno narastającego natężenia (uszkodzenie mięśnia,

• 3- 6- prawidłowa pobudliwość nerwowo- mięśniowa,

• >6- nerwica wegetatywna

    Modyfikacją współczynnika akomodacji jest tak zwany iloraz akomodacji, który stanowi stosunek wartości amplitudy natężenia impulsu trójkątnego o czasie trwania 500 ms do amplitudy natężenia impulsu prostokątnego o czasie trwania 500 ms. Na podstawie tego równania można określić:

• 1- całkowita utrata zdolność do akomodacji,

• 1,1- 1,5- zmniejszona zdolność do akomodacji, 

• 1,6- 2,5- prawidłowa zdolność do akomodacji, 

• 3-4- podwyższona zdolność do akomodacji. 

Autorem tekstu jest Wiktoria Jędraszek.