Powtórka z fizykoterapii - Galwanizacja

 

    Prąd stały - jest to taki prąd elektryczny, który w czasie przepływu nie zmienia wartości natężenia ani kierunku. Jest stosowany w wielu zabiegach elektroleczniczych, nazywa się go również prądem galwanicznym, jednak ta nazwa nie jest ścisła ponieważ odnosi się ona w zasadzie do prądu stałego uzyskiwanego z ogniwa galwanicznego.

Galwanizacja - jest to zabieg elektroleczniczy polegający na przepływie prądu stałego w ciele pacjenta między dwiema elektrodami

Wybór elektrody czynnej - w galwanizacji wybór elektrody czynnej uzależniony jest od żądanego efektu terapeutycznego

• anoda (+): działanie przeciwbólowe, kojące, uspokajające, zmniejsza pobudliwość nerwów i mięśni- anelektrotonus; powoduje kataforezę- przesuwanie kationów (+) w stronę katody (-), w okolicy anody dochodzi do wytworzenia rekcji kwaśnej w tkankach i ścinania białka, oznaczona jest kolorem czerwonym

• katoda (-): działanie pobudzające, drażniące i silnie przekrwienne, zwiększa pobudliwość nerwów i mięśni- katelektrotonus, powoduje anaforezę- przesuwanie anionów (-) w stronę anody (+), w okolicy katody dochodzi do wytwarzania reakcji zasadowej w tkankach i rozpuszczanie białka tkanek, oznaczona jest kolorem czarnym

Wybór miejsca ułożenia elektrod - elektroda czynna podczas zabiegu jest mniejsza od elektrody biernej, wyjątek stanowi galwanizacja z zastosowaniem elektrody Bergoniego.

• podłużny przepływ prądu - zgodny z podłużnym wymiarem kończyny lub elektrony ułożone na jednej płaszczyźnie- płytka penetracja w głąb tkanek

• poprzeczny przepływ prądu - występuje gdy elektrody ułożone są przeciwlegle, a prąd przepływa przez poprzeczny wymiar kończyny- głębsza penetracja w głąb tkanek

    Wybierając sposób ułożenia elektrod należy pamiętać o tym, że prąd zawsze wybiera drogę najkrótszą i o najmniejszym oporze. Dobre przewodnictwo wykazują krew, limfa, płyn mózgowo-rdzeniowy, mocz, mięśnie, tkanka łączna. Słabo przewodzą: tkanka tłuszczowa, nerwy, ścięgna, torebka stawowa, kości. Włosy, paznokcie i warstwa rogowa skóry nie przewodzą prądu w ogóle.

    Galwanizacja wstępująca: polega na proksymalnym ułożeniu katody (-) a dystalnym anody (+), zwiększenie pobudliwości nerwów i mięśni

    Galwanizacja zstępująca: polega na proksymalnym ułożeniu anody, a dystalnym katody, obniżenie pobudliwości ruchowej, rozluźnienie mięśni, zmniejszenie bólu

    Galwanizacja stabilna - elektrody przymocowywane są za pomocą opaski lub bandaża, a ich ułożenie w czasie zabiegu nie ulega zmianie

    Galwanizacja labilna – elektroda bierna umiejscowiona jest na stałe, natomiast druga (czynna) zmienia swoje położenie w trakcie zabiegu

Dawkę prądu ustala się w zależności od:

• Powierzchni elektrody czynnej (elektroda za pomocą której ma być wywołany efekt leczniczy – zazwyczaj mniejsza)

• Czasu trwania zabiegu

• Rodzaju i umiejscowienia schorzenia

• Wrażliwości chorego na prąd elektryczny

Dawkowanie obiektywne - obliczanie gęstości prądu na elektrodzie czynnej, wartość natężenia prądu przez wielkość powierzchni elektrody czynnej

Podział wg Konarskiej:

• Dawka słaba: od 0,01 do 0,1 mA/cm2   (elektrody czynnej)

• Dawka średnia: do 0,3 mA/cm2   (elektrody czynnej)

• Dawka maksymalna: do 1,0 mA/cm2   (elektrody czynnej)

• Niektórzy autorzy podają, aby nie przekraczać 0,2 mA/cm2

Dawki subiektywne:

• Opiera się na odczuciach pacjenta (nie może mieć zaburzeń czucia!)

• Podczas zabiegu pacjent powinien odczuwać przyjemne mrowienie, NIE PIECZENIE

• W obrębie kończyn i tułowia nie przekracza się ogólnej dawki 12 mA, w obrębie głowy i szyi 3-5 mA.

Czas trwania zabiegu:

• W obrębie tułowia i kończyn 15 – 20 min, czasem 30

• W obrębie głowy i szyi 5 – 15 min

• Cykl leczenia: 15 – 20 zabiegów, zabiegi wykonywane są codziennie

• Dłuższy czas – niebezpieczeństwo uszkodzenia skóry. Przy  stosowaniu zabiegu powyżej 15 min należy zwracać uwagę na wysychanie podkładów pod elektrodami.

Działanie lecznicze:

• Wzmożone przemieszczanie się jonów w tkankach oraz zwiększona wymiana wody pomiędzy komórkami a płynem tkankowym poprawia funkcje odżywcze w obszarze terapii

• Zmiana ukrwienia powierzchniowego i głębokiego – skutkiem jest intensywny rumień tzw. galwaniczny pod obiema elektrodami (większy pod katodą). Rumień obejmuje również obszar poza działaniem elektrod i trwa w formie intensywnej przez 30 min

• Po tym czasie narasta przegrzanie tkanek głębiej położonych, które utrzymuje się do kilku godzin.

• W tym okresie obserwuje się:

-wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych,

-wzrost ukrwienia powierzchniowego i głębokiego,

-zwiększenie procesów dyfuzji i osmozy, co poprawia trofikę tkanek i zwiększa resorpcję wysięków, obrzęków, działa naprawczo w zaburzeniach ukrwienia

• Przyspieszenie procesów regeneracyjnych

• Zmiana pobudliwości nerwów i mięśni

• Stosując prąd o słabym natężeniu – pod elektrodami uzyskuje się działanie przeciwbólowe (bardziej odczuwane pod anodą)

Wskazania:

• nerwobóle i polineuropatie

• obwodowe porażenia

• przewlekłe zapalenia nerwów, korzeni i splotów nerwowych

• zespoły bólowe w chorobie zwyrodnieniowej i schorzenia reumatyczne

• zaburzenia krążenia obwodowego

• porażenia wiotkie

• stany pourazowe stawów i mięśni

• zaburzenia naczyniowe i naczynioruchowe

• prąd o małej mocy wpływa na zakrzepy naczyniowe oraz przyspiesza zrost kostny

Przeciwwskazania:

• ostre procesy zapalne i infekcje ogólne 

• stany gorączkowe

• wszczepiony rozrusznik serca

• obecność metalu w tkankach w obszarze działania prądu

• miejscowe zaburzenia czucia

• choroby tarczycy

• porażenie spastyczne

• ciąża

• nowotwory

• czynna gruźlica

• ropne procesy zapalne skóry, tkanek miękkich, wypryski, owrzodzenia itp.

• zakrzepy i zakrzepowe zapalenie żył

• miażdżyca kończyn dolnych

• skaza krwotoczna

• nietolerancja na prąd elektryczny

Ogólne zasady wykonywania zabiegów:

• Przed zabiegiem należy sprawdzić stan skóry pacjenta (wypryski, znamiona, zadrapania należy zabezpieczyć)

• Podkład ułożony jest bezpośrednio na skórze pacjenta i dopiero na podkład należy położyć elektrodę

• Wielkość elektrod uzależniona jest od wielkości pola zabiegowego i techniki.

• Podkłady powinny mieć grubość 0,5 - 1,5 cm (po zmoczeniu) i rozmiar o 1-2 cm z każdej strony większy niż elektroda

• Podkłady powinny być czyste, ciepłe, równomiernie zwilżone

• Elektrody należy ułożyć tak aby nie spowodować zagęszczenia prądu w jednym miejscu tylko żeby był on równomiernie rozłożony w obrębie całej elektrody

• Na elektrodę układa się folię lub ceratkę, która zabezpiecza bandaż/ taśmę stabilizacyjną przed nasiąknięciem wodą

• Umocowanie elektrod powinno być stabilne ale nie może zbyt mocno uciskać pola zabiegowego

• Kable łączące elektrody z aparatem nie powinny leżeć na ciele pacjenta

• Pacjent musi być poinformowany o tym, że
  -Nie wolno mu zmieniać pozycji ani dotykać pokręteł aparatu
  -W razie wystąpienia pieczenia powinien poinformować o tym terapeutę

• Wszelkie zmiany natężenia prądu powinny być wykonywane płynnie i bardzo wolno

• Stanowisko zabiegowe powinno znajdować się minimum w odległości 3m od instalacji wodno-kanalizacyjnej, gazowej, grzewczej

Działanie brzegowe:

• Charakteryzuje się nadmiernym zagęszczeniem prądu na sąsiadujących ze sobą krawędziach elektrod, objawiające się nadmiernym odczynem naczyniowym lub uszkodzeniem tkanki.

• Zwiększenie gęstości prądu może również wystąpić w przypadku, gdy powierzchnie elektrod nie są równe lub gdy podkład nie przylega

 

 Autorem tekstu jest Zosia Jacek.

Bibliografia:

1. Fizykoterapia Tadeusz Mika, Wojciech Kasprzak 
2. Przewodnik metodyczny po wybranych zabiegach fizykalnych Aleksandra Bauer, Marek Wiecheć 
3. Fizjoterapia z elementami klinicznymi Anna Straburzyńska-Lupa, Gerard Straburzyński