Powtórka z fizykoterapii - Pole magnetyczne

MANGETOTERAPIA

    Magnetoterapia to jedna z częściej stosowanych metod fizykoterapeutycznych. Polega ona na wykorzystaniu leczniczych właściwości pola magnetycznego o niskiej częstotliwości, które przenika w głąb zmienionych chorobowo tkanek. Mechanizm działania pola magnetycznego nie jest w wielu szczegółach wyjaśniony, jednak mimo to stanowi jedną z podstawowych metod wspomagających proces rehabilitacji.

    Zabiegi polem magnetycznym wykonuje się za pomocą specjalnych aplikatorów. Podstawowym jest cewka (duża o średnicy około 50 cm przeznaczona na tułów lub kończyny lub mniejsze tylko na kończyny). 

Do parametrów zabiegowych należą:

• kształt impulsów (prostokątny – złamania, osteoporoza, choroby obejmujące tkankę kostną; trójkątny – dolegliwości związane z chrząstką stawową, więzadłami, ścięgnami; sinusoidalny – używany w przypadku schorzeń i chorób obejmujących nerwy i mięśnie)

• indukcja pola magnetycznego (od 1 do 30 mT)

• częstotliwość (od 1 do 100Hz)

• przerwa (impuls, puls) - w przypadku pierwszego zabiegu u pacjenta ustawiamy impuls na poziomie 3 s, z każdym kolejnym zabiegiem czas ten skracamy o 0,5 s. Od siódmego zabiegu wartość impulsu powinna wynosić 0,5 s.

• czas zabiegu (3-30 minut)

• ilość zabiegów w serii (cykl terapii obejmuje od 3 do 15 zabiegów codziennie; można stosować pole magnetyczne dwa razy dziennie; skuteczne są także zabiegi co drugi dzień)

Dawkowanie:

• wartość indukcji:

• stan ostry → 0.5-3 mT

• stan podostry → 3-5 mT

• stan przewlekły → 6-10 mT

    Wartość indukcji należy dostosować w zależności od tego, czy zabieg jest wykonywany u pacjenta pierwszy, drugi czy trzeci i kolejny raz. Podczas pierwszego zabiegu wartość indukcji powinna wynosić 40% zalecanej dawki, podczas drugiego – 70% zalecanej dawki a podczas trzeciego i następnych zabiegów – 100% zalecanej dawki. Przykładowo, jeżeli pacjent ma zleconą wartość indukcji wynoszącą 5 mT, to dopiero na trzecim zabiegu możliwe będzie zastosowanie tej wartości. W trakcie pierwszego zabiegu powinna ona być zredukowana do 2 mT, natomiast podczas drugiego zabiegu: do 3,5 mT.

• częstotliwość indukcji:

• stan ostry → 1-5 Hz

• stan podostry → 5-20 Hz

• stan przewlekły → 2-50 Hz

    Częstotliwość indukcji również można przeliczać w zależności od tego, czy pacjent jest podczas swojego pierwszego, drugiego czy trzeciego i kolejnego zabiegu, lecz nie jest to wymagane.

Metodyka zabiegowa:

1. Ustalenie parametrów zabiegu (indukcja, częstotliwość, impuls, kształt)

2. Poinformowanie pacjenta o przebiegu zabiegu, odczuciach (pacjent nie powinien nic odczuwać podczas zabiegu) i sposobie zachowania się podczas zabiegu.

3. Pacjent powinien pozostawić w odległości co najmniej 2 m od aplikatora wszelkiego rodzaju urządzenia elektryczne takie jak zegarek, telefon, aparat słuchowy, kartę kredytową.

4. Przed zabiegiem terapeuta ustawia parametry zabiegu i kontroluje sprawność aparatu.

5. Pacjent zajmuje pozycję wygodną (wspomagamy się wałkami i poduszkami).

6. Zabieg wykonywany jest przez ubranie.

7. Podczas zabiegu terapeuta nie powinien znajdować się w bliskiej okolicy cewki.

8. Zakończenie zabiegu i pomoc pacjentowi w opuszczeniu miejsca zabiegu.

BHP:

W celu ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym powinny być strefy ochronne. Zostały one wyznaczone na podstawie pomiaru gęstości mocy lub natężenia pola elektromagnetycznego z uwzględnieniem możliwości szkodliwego wpływu tych pól na organizm człowieka.

MAGNETOSTYMULACJA 

Jest to terapeutyczne zastosowanie zmiennych pól magnetycznych o bardzo niskich wartościach indukcji magnetycznych, niewiele przekraczających wartość indukcji pola ziemskiego. W świetle obecnej wiedzy za granicę między magnetoterapią a magnetostymulacją stanowi wartość indukcji 100 µT.

Aparaty do magnetostymulacji wyposażone są:

• W matę generującą pole magnetyczne o niskiej indukcji magnetycznej, ale o dużej powierzchni, która przeznaczona jest do stosowania w zmianach chorobowych uogólnionych oraz restytucji powysiłkowej.

• W poduszkę generującą pole magnetyczne o większej indukcji magnetycznej, ale o mniejszej powierzchni – zalecana jest ona w zmianach chorobowych miejscowych, w których wskazane jest stosowanie silniejszego bodźca.

• W sondę generująca pole o największej indukcji, która ma kształt stożka. Przeznaczona jest ona do stosowania w zmianach chorobowych ściśle zlokalizowanych na bardzo małej powierzchni np. w procesach zapalnych stawów, ranach, oparzeniach, a także do stymulacji punktów akupunkturowych – magnetoakupunktury.

Do parametrów magnetostymulacji zabiegowych należą:

• Indukcja magnetyczna (1 pT – 100 µT)

• Częstotliwość (od kilku do 3 000 Hz)

• Czas (8-12 min)

Podobnie jak w przypadku magnetoterapii, aby uniknąć działań niepożądanych, terapię rozpoczyna się od słabej dawki, stopniowo zwiększając ją w trakcie terapii. 

Mimo, że nie obserwuje się istotnych działań niepożądanych magnetostymulacji, trzeba wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia u pacjentów indywidualnych reakcji - może wystąpić m.in. uczucie ciepła, mrowienie, kłucie, przyspieszenie rytmu serca. Może również wystąpić krótkotrwałe nasilenie dolegliwości bólowych na początku terapii.

Działanie biologiczne pól magnetycznych o niskich wartościach indukcji:

• Zwiększenie przepuszczalności błon półprzepuszczalnych,

• Wzrost energii drgań błon i/lub jonów,

• Wpływ na elektroosmotyczne procesy fizjologiczne,

• Wpływ na procesu neutralne przez sumowanie się bardzo małych potencjałów.

Ma to w rezultacie wpływ na:

• Przekaźnictwo międzykomórkowe, 

• Aktywność pompy sodowo-potasowej błon komórkowych,

• Stymulację tworzenia cAMP,

• Wnikanie jonów wapnia do komórek,

• Zwiększenie ogólnego transportu przez błonę komórkową,

• Stymulację tworzenia prostaglandyn E.

Autorem tekstu jest Natalia Pawłuś.

 

Bibliografia:

1. Fizjoterapia z elementami klinicznymi t. 1, Anna Straburzyńska-Lupa, Gerard Straburzyński, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008 
2. Fizykoterapia, Tadeusz Mika, Wojciech Kasprzak, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006