Powtórka z fizykoterapii - Promieniowanie nadfioletowe

   

    Promieniowanie nadfioletowe - UV (ultraviolet), jest to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 100nm do 400nm.Wykazuje działanie fotochemiczne o charakterze utleniania lub redukcji, fotosyntezy,fotoizomeryzacji i fotolizy, działanie biologiczne ale BRAK działania cieplnego.



Zwróć na to uwagę! 

• Promieniowanie o długości fali poniżej 290 nie dociera do powierzchni ziemi
• Promieniowanie nadfioletowe Schumanna to fale od 100-200nm (nie mają znaczenia dla biologii i medycyny)
• Promieniowanie UV-A stanowi aż ponad 95% energii całkowitego promieniowania
• Promieniowanie UV-C nie dociera do powierzchni ziemi dzięki warstwie ozonowej, aczkolwiek wykazuje najsilniejsze działanie (denaturuje białka oraz może powodować zmiany struktury kwasów nukleinowych w jądrach komórek)
  

POZYTYWNY WPŁYW NA NASZ ORGANIZM

Promieniowanie nadfioletowe wpływa pozytywnie na organizm, gdyż uczestniczy w procesie syntezy witaminy D, wzmacnia układ odpornościowy, działa przeciwbólowo, poprawia czynność układu krwionośnego czy wydolność ogólną. Również ma wpływ na hormony w naszym ciele (pobudza aktywność przysadki mózgowej oraz układu autonomicznego).

Nie zapominajmy o tym, iż dzięki nim następuje poprawa samopoczucia.

REKACJE SKÓRY NA PROMIENIOWANIE SŁONECZNE

• ODCZYN RUMIENIOWY
  

    Jest to fotochemiczne zaczerwienienie i po pewnym czasie zbrązowienie. Występuje po czasie utajenia wynoszącym zazwyczaj 2-6h. Czas utajenia jest tym krótszy, im większe natężenie i czas naświetlania. Zanika po kilku godzinach lub dniach.





Czynniki wpływające na intensywność rumienia:

• długości fali,
• czasu napromieniowania,
• intensywność emisji źródła promieniowania, 
• wrażliwość osobnicza zależna od karnacji skóry i wieku oraz wrażliwość skóry
• odległości skóry od promieniowania (natężenie promieniowania maleje z kwadratem zwiększania odległości)
  

• ODCZYN OGÓLNY
  

    Bóle głowy, nudności, przyspieszenie tętna, obniżenie tętniczego ciśnienia krwi, zwolnienie i pogłębienie oddechów, dreszcze, podwyższenie temp.ciała.

• INNE ODCZYNY
  

    Również możemy czasem zauważyć inne zmiany na skórze, są to chociażby pęcherze, ogniska martwicy czy przebarwienia.

• FOTOUCZULACZE/ FOTOSENSYBILIZATORY

Są to różne leki bądź związki mające wpływ na wrażliwość skóry, a tym samym zmianę wpływu promieni UV na skórę.

Mogą to być np.: niektóre antybiotyki, leki uspokajające, przeciwgruźlicze czy przeciwcukrzycowe. Rownież należy pamiętać, iż kąpiel solankowa ma mocny wpływ na stan naszej skóry (wypłukuje kwas urokanowy ze skóry, który chroni ją przed szkodliwym działaniem promieni UV)

Sztuczne źródła promieniowania nadfioletowego:

• Lasery
• Ciała ogrzane do wysokiej temperatury
• Wyłądowania jarzeniowe i elektryczne o charakterze łuku elektrycznego w gazach szlachetnych
• Różne typy lamp kwarcowo-rtęciowych (składają się z palnika i reflektora). Palniki kwarcowe (nisko/średnio/wysokociśnieniowe)
• Światłówki rtęciowe z warstwą luminoforową
  

ZASADY SZTUCZNEGO NAŚWIETLANIA

1. Wybór generatora promieniowania
2. Test biologiczny emisji promieniowania i ważliwości pacjenta
   

Przybory: Rumieniomierz. Jest to kawałek materiału, który zawiera w jednej linii i w równych odstępach 5 równych okrągłych otworów o średnicy 2cm. Drugi węższy pasek materiału służy do zakrycia otworów.
Miejsce: Przyśrodkowa powierzchnia ramienia (najczęściej)
Odległość: 50 cm od miejsca, które naświetlamy
Metodyka: Napromienia się kolejno odsłaniane pola skóry. Jeśli na przykład czas naświetlania każdego pola będzie wynosił 15sek ,to na skutek kolejnego ich odsłaniania czas naświetlania poszczególnych pól będzie różny. Gdy 5 otworów, czas będzie dla pierwszego pola 75s, dla drugiego 60s, trzeciego 45s, czwartego 30s, piątego 15s.
Obserwacja po naświetlaniu: Skórę obserwuje się po 3, 6, 9, 12 i 24h.
Interpretacja wyników: Za czas naświetlania, który wywołał odczyn progowy, należy przyjąć czas naświetlania pola bez odczynu, ale które poprzedza pole z odczynem. Stanowi on WYZNACZNIK PROGOWEJ DAWKI RUMIENIOWEJ (MED) / biodoza promieni nadfioletowych 

        3. Zasady dawkowania promieni nadfioletowych
Stopnie odczynu rumieniowego (wg Konarskiej)


Prawo Lamberta - natężenie promieniowania padającego na skórę zależy od kąta padania oraz jest odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości między źródłem promieniowania a osobą naświetlaną.


Przy zmianie naświetlania, w związku ze zmianą odległości źródła prom. UV od skóry pacjenta, użyjcie poniższego wzoru
X- Nowa wartość czasu

A- Odległość naświetlania potrzebna do wywołania odczynu progowego

B- Nowa odległość

C- Odległość przy wykonywaniu testu biologicznego

        4. Naświetlania miejscowe - Wykonuje się z odległości 50-100cm. Stosujemy dawki wywołujące rumień.

        5. Naświetlania ogólne - Z odleglości 1m. Jedynie stosujemy dawki progowe lub podprogowe. Seria 15-20 naświetlań codziennie/co drugi dzień.

        6. Naświetlania dzieci - Test biologiczny wykonujemy na skórze łopatki. Naświetlania codziennie/co drugi dzień

Naświetlanie dzieci promieniami nadfioletowymi (wg Konarskiej)




Autorem tekstu jest: Aleksandra Al-Askari 

Bibliografia:

1. „Medycyna Fizykalna” Gerard Straburzyński, Anna Straburzyńska-Lupa PZWL Wydawnictwo Warszawa 2003, wyd.3 
2. „Fizykoterapia” Tadeusz Mika, Wojciech kasprzak PZWL Wydawnictwo Warszawa , wyd.4 
3. Grafika o słońcu - http://www.uwagaslonce.pl/pl/uv-a-skora/