Fizjoterapia jest wszędzie! - Onkologia
Witajcie! Dziś chcielibyśmy przedstawić Wam, jak wygląda i na czym polega praca fizjoterapeuty w niezwykle trudnej dziedzinie medycyny, jaką jest onkologia. Pomimo iż fizjoterapeuta swym działaniem nie jest w stanie wpłynąć na wycofanie się procesu nowotworowego, tym nie mniej jednak jego rola w terapii osób zmagających się z chorobą nowotworową jest niezwykle ważna. A na czym ona polega? Tego dowiedzie się z dzisiejszego wpisu.
Na początek trochę statystyki….
Jak wynika z danych statystycznych, choroby nowotworowe są obecnie drugą przyczyną zgonów ludzi na świecie. Optymistyczne nie jest również to, że liczba zachorowań na nowotwory z każdym rokiem wzrasta. Jak podaje Krajowy Rejestr Nowotworów tylko w 2016r. choroby nowotworowe wykryto u ponad 164 tys. Polaków, co stanowiło o 5 tys. zachorowań więcej w porównaniu do roku 2014. Najczęściej występującymi nowotworami u mężczyzn są nowotwory płuca stanowiące około 1/5 zachorowań na nowotwory, zaś u kobiet jest to rak piersi[1].
Skutki leczenia onkologicznego, czyli o tym, jakie zmiany zachodzą u pacjenta
Leczenie chorób nowotworowych może stać się przyczyną zaburzeń czynności organizmu człowieka oraz zmian w jego psychice. Czynnościowym następstwem leczenia onkologicznego jest m.in. zmęczenie występujące u 40 – 100% chorych, zmniejszenie aktywności ruchowej, która prowadzi do zmniejszenia sprawności ruchowej o nawet 50% czy też zmniejszenie wydolności fizycznej u 50% chorych. Jeśli chodzi o zaburzenie czynności poszczególnych układów, w wyniku leczenia chorób nowotworowych nierzadko dochodzi do upośledzenia czynności płuc, do powstania obrzęków chłonnych, osłabienia siły mięśni czy ograniczenia ruchomości stawów. Nie wolno również zapominać o następstwach psychicznych, do których bardzo często należy depresja, lęk, niepokój, zwiększona drażliwość czy niska samoocena. Wszystko to doprowadza w rezultacie do obniżenia jakości życia u 70% chorych, co może istotnie wpłynąć na wynik leczenia nowotworu, opóźnić czy też nawet uniemożliwić powrót do pełnej aktywności życiowej[2] [3].
Fizjoterapia w onkologii, czyli o roli fizjoterapeuty i stosowanych przez niego metodach w terapii osoby chorej na nowotwór
Fizjoterapia w onkologii spełnia swoją rolę w zależności od aktualnego stanu i rozpoznania pacjenta. Powinna być ona ściśle dopasowana do bieżącego etapu choroby oraz prowadzona przez cały okres jej trwania – na wszystkich jej etapach, nawet już przed rozpoczęciem właściwego leczenia.
Głównym celem rehabilitacji w onkologii jest zapobieganie powikłaniom i zaburzeniom czynnościowym związanym z leczeniem przeciwnowotworowym, wspomaganie powrotu sprawności psychofizycznej oraz uzyskanie maksymalnej samodzielności i niezależności, jak również zmniejszanie ryzyka nawrotu choroby i przedwczesnej śmierci[4].
A w jaki sposób fizjoterapeuta może to osiągnąć?
- We wczesnym etapie, aby zapobiec powikłaniom pooperacyjnym, stosuje się fizjoterapię klatki piersiowej, ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia skutecznego kaszlu, oklepywanie, pozycje ułożeniowe oraz ważne jest jak najszybsze uruchomienie pacjenta.
- W przypadku ograniczenia ruchomości w stawach, fizjoterapeuta stosuje metody zwiększania ich ruchomości tj.: poizometryczna relaksacja mięśni, PNF, ćwiczenia w odciążeniu i wolne czy terapia manualna.
- W momencie wystąpienia częstego powikłania, jakim jest obrzęk chłonny, fizjoterapeuta dąży do jego zredukowania poprzez kompleksową terapię udrażniającą, obejmującą ręczny drenaż chłonny, bandażowanie, stosowanie elastycznych pończoch bądź rękawów, ćwiczenia ruchowe czy też przerywany masaż pneumatyczny.
- Ćwiczenia fizyczne są najważniejszym czynnikiem przyspieszającym powrót sprawności psychofizycznej po zakończeniu leczenia przeciwnowotworowego. Zalecane są naturalne formy ruchu tj.: marsz, bieg, jazda na rowerze, pływanie, joga oraz wszystkie rodzaje treningu wytrzymałościowego (ciągły i interwałowy). Ćwiczenia powinny trwać od kilku do 30 minut, 3-5 x w tyg., z umiarkowaną intensywnością. Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do ćwiczeń fizycznych, jednak istnieją pewne przeciwwskazania, wynikające z następstw terapii przeciwnowotworowej. W przypadku anemii powinna być stosowana forma interwałowa ćwiczeń, małopłytkowość jest wskazaniem do unikania urazowych form ruchu, a stan neutropenii uzasadnia ograniczenie ćwiczeń sprzyjających infekcji (np. ćwiczenia w dużych grupach, na basenie lub w ostrych warunkach klimatycznych). Pewne ograniczenia stosowania ćwiczeń fizycznych wynikają również z rodzaju nowotworu lub następstw jego leczenia. Do pół roku po terapii raka odbytnicy lub raka gruczołu krokowego niewskazana jest jazda na rowerze, natomiast przetoka nerkowa stanowi przeciwwskazanie do pływania. W przypadku osłabienia struktury kości należy unikać dużych obciążeń, a w sytuacjach związanych z zaburzeniami koordynacji nie są zalecane ćwiczenia w pozycji stojącej.
- Oczywiście nie należy zapominać, iż fizjoterapeuta, swym działaniem, może również wpłynąć na poprawę stanu psychicznego pacjenta, stosując metody relaksacji, trening oddechowy, muzykoterapię, terapię zajęciową czy Metodę Simontona[4].
A co z fizykoterapią i masażem? Czy zawsze są bezwzględnym przeciwwskazaniem
u chorych na nowotwory?
Zastosowanie fizykoterapii i masażu u osób z chorobą nowotworową jest wciąż przedmiotem wielu kontrowersji. W większości podręczników z zakresu fizykoterapii choroba nowotworowa to jedno z podstawowych przeciwwskazań do zastosowania większości czynników fizykalnych — z uwagi na bodźcowy charakter ich działania. Brak jednak jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających obawy związane z większym ryzykiem nawrotu lub progresji nowotworów, a jednocześnie nie są sprecyzowane ograniczenia do stosowania fizykoterapii w onkologii. W piśmiennictwie pojawia się coraz więcej prac opisujących dużą skuteczność czynników fizykalnych we wspomaganiu rehabilitacji chorych na nowotwory złośliwe. Jednak wskazania do wykonywania zabiegów fizykalnych u osób leczonych z powodu nowotworów trzeba zawsze bardzo wnikliwie rozważyć. Należy wziąć pod uwagę rodzaj i lokalizację nowotworu, stopień jego zaawansowania i złośliwości, obszar poddany fizykoterapii, a także czas po zakończeniu leczenia. Przyjmuje się zazwyczaj 5 lat jako względnie bezpieczny okres, po upływie którego czynniki fizykalne mogą być stosowane u osób po leczeniu nowotworów złośliwych. Mając to na uwadze, zabiegi fizykalne takie jak: ultradźwięki o małej dawce lub ultradźwięki impulsowe, prądy małej częstotliwości, pole magnetyczne o częstotliwości do 50 Hz czy laser biostymulacyjny, nie są, zdaniem wielu badaczy, przeciwwskazaniem do zastosowania ich u osób po przebytym nowotworze. Jednak należy jeszcze podkreślić, że żadnej metody fizykoterapii nie stosuje się na obszar leczony i przyległe kwadranty.
Mniejsze kontrowersje dotyczą masażu w rehabilitacji onkologicznej, który stosuje się głównie w przypadku redukcji obrzęku chłonnego w specyficznej formie ręcznego drenażu chłonnego lub przerywanej kompresji pneumatycznej (masażu pneumatycznego). Dotychczasowe wyniki badań nie wykazały znamiennie częstszego występowania wznowy lub uogólnienia nowotworów po zastosowaniu ręcznego drenażu chłonnego. Jednak zawsze należy wnikliwie rozważyć wskazania i przeciwwskazania do jego stosowania[3].
A więc podsumowując...
Fizjoterapia wpływa pozytywnie na wiele aspektów życia osób chorych na nowotwór
Ćwiczenia ruchowe wpływają na odbudowę osłabionych mięśni. Drenaż limfatyczny pomaga w udrażnianiu naczyń i odpływie limfy, zmniejszając obrzęki kończyn. Trening fizyczny pomaga w podnoszeniu wytrzymałości układu sercowo-naczyniowego i zmniejsza uczucie zmęczenia. Systematyczne ćwiczenia fizyczne wpływają na wzrost liczby komórek odpornościowych, ograniczając tym samym ryzyko nawrotu. Aktywność ruchowa powoduje zmniejszenie poziomu stresu, lęku
i depresji. Dzięki temu możliwa jest poprawa samopoczucia, wzrost samooceny, a co za tym idzie także polepszenie ogólnej jakości życia.
Autorką artykułu jest Katarzyna Darmaszek
Bibliografia
2- www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/rehabilitacja-medyczna/128885,rehabilitacja-onkologiczna
3 – Fizjoterapia w onkologii - Marek Woźniewski, 2012, PZWL
4 - www.onkologia.zalecenia.med.pl
Komentarze
Prześlij komentarz