Fizjoterapia jest wszędzie! - Sport wyczynowy i amatorski

„Fajną rzecz powiedział kiedyś Bryan English, przez siedem lat główny lekarz Chelsea. Stwierdził, że fizjoterapeuci są w klubie najważniejsi, bo w zasadzie są najbliżej zawodników. Oni znają ich najlepiej, są w stanie najlepiej ocenić ich stan mentalny i fizyczny (…). Fizjoterapeuci to w klubach zazwyczaj takie szare eminencje” ^[1] .

Tak, sport nie istnieje i nie może istnieć bez fizjoterapii. Cała medycyna sportowa jest oparta
o zapobieganie, profilaktykę, o którą dbają fizjoterapeuci. Są oni połączeniem lekarza i psychologa oraz trenera personalnego. Ta kombinacja musi przynosić wymierne korzyści dla sportowca. Spróbuję przybliżyć szeroko rozumianą fizjoterapię w sporcie. Zapraszam do lektury.

Na czym polega fizjoterapia sportowa?

Fizjoterapia sportowa to pewien model pracy ze sportowcem. Owa praca nastawiona jest na wspomaganie treningu, optymalizację osiągnięć sportowych, polepszenie regeneracji powysiłkowej oraz przygotowanie do wysiłku bezpośrednio przed startem. Fizjoterapeuta taki powinien w pełni rozumieć specyfikę danej dyscypliny (np. praca z kulturystą różni się od pracy z biegaczem). Musi mieć bardzo dobrze opanowaną wiedzę m.in. z zakresu anatomii, biomechaniki, fizjologii wysiłku fizycznego, ortopedii i traumatologii czy zestaw umiejętności tzw. miękkich. Przywraca równowagę strukturalną i funkcjonalną u pacjentów, którzy adaptując swoje ciało do wykonywania danej dyscypliny, powodują w nim szereg niekorzystnych zjawisk adaptacyjnych. Współpraca z fizjoterapeutą to nie tylko walka z kontuzją, ale również osiąganie lepszych wyników sportowych ^[2] . Fizjoterapia sportowa to nowoczesny dział fizjoterapii, która zajmuje się nie tylko pracą ze sportowcami, lecz także osobami aktywnie uprawiającymi sport amatorsko ^[3] . Fizjoterapeuta jest osobą współodpowiedzialną za stan zdrowia zawodnika. Każdy sportowiec, a szczególnie ten trenujący zawodowo, powinien regularnie (najlepiej codziennie) korzystać z jego usług ^[4].

Czym zajmuję się fizjoterapeuta sportowy i jak może wyglądać jego ścieżka kariery?

Po pierwsze, pasjonat medycyny sportowej może stać się częścią drużyny sportowej, a później kadry narodowej jako członek sztabu medycznego. Liczne kliniki sportowe nawiązują regularnie współpracę z ośrodkami lub związkami sportowymi. W takiej pracy trzeba wykazywać się zdolnością logicznego myślenia pod presją czasu i w warunkach zmęczenia. Sportowcy tacy nierzadko są zestresowani i przemęczeni oraz podświadomie szukają zaufanego powiernika ^[5].

Po drugie, można zostać medycznym trenerem personalnym, który zagwarantuje powrót do sprawności w atmosferze sportu. Dzięki takiej osobie podopieczni będą mogli osiągać cele mimo schorzeń, urazów czy kontuzji. Wprowadzą prawidłowe nawyki ruchowe. Pozbędą się napięć powodujących m.in. bóle karku, pleców czy migreny. Nauczą się rozluźniać odpowiednio dobranymi ćwiczeniami oddechowymi. Zwiększą zakres ruchu w stawach, odżywią odpowiednio staw, dzięki czemu zapewnią sobie przedłużoną sprawność. Wzmocnią centralną stabilizację (poprawię mięśnie głębokie). Odzyskają prawidłową kontrolę nerwowo-mięśniową. Dodatkowo, na co jest ostatnio dość duża moda, poprawią wizualnie swoją sylwetkę, przez co podniosą swoją samoocenę ^[6] .

Po trzecie, wiele placówek prywatnych takich jak siłownie i kluby fitness chętnie zatrudniają fizjoterapeutę sportowego jako opiekuna medycznego, który koordynuje wszystkie działania związane ze zdrowiem i sprawnością klientów. Współpracuje wtedy z trenerami personalnymi, dietetykami i psychologami sportowymi. Przeciwdziała i niweluje powstałe już urazy sportowe. Wzmacnia uszkodzone części oraz całe ciało, a także zmniejsza ryzyko powstawania kolejnego urazu w przyszłości. Prowadzi często grupowe zajęcia dedykowane konkretnej grupie odbiorców, np. ćwiczenia mięśni dna miednicy dla seniorów czy ćwiczenia stabilizacji centralnej dla osób, które chciałyby zbudować podstawy pod trening siłowy. Zwracają także dużą uwagę na ogólną higienę narządu ruchu ^[7].

Jakie kursy i szkolenia? Które są niezbędne? Jakie czynności wykonuje taki fizjoterapeuta? 

 

Szkolenie z urazów w sporcie

Fizjoterapia w urazach sportowych to wszechstronne szkolenie przeznaczone dla fizjoterapeutów pracujących ze sportowcami lub planujących rozpoczęcie pracy w klubach sportowych. Tematyka szkolenia została skonstruowana w taki sposób, aby zostały omówione zagadnienia z różnych dyscyplin sportowych, najczęściej spotykane urazy oraz propozycje ich leczenia ^[8].

Kurs trenera personalnego

Kurs przedstawia układanie indywidualnego zestawu ćwiczeń oraz uczenie ich prawidłowego wykonywania. Uczy jak motywować klienta i monitorować jego wyników. Pomaga zrozumieć jak znacząco skrócić czas niezbędny do uzyskania określonego celu sylwetkowego ^[9].

Kurs instruktora kulturystyki

Kurs instruktora kulturystyki przygotowuje i uprawnia absolwentów do pracy w związkach sportowych, klubach sportowych, rekreacyjnych i komercyjnych, ośrodkach sportu, rekreacji i kultury, placówkach wypoczynku, na obozach i koloniach ^[10].

Kurs instruktora fitness

Instruktor fitness to osoba, która prowadzi zajęcia ruchowe z grupą osób. Zazwyczaj są to ćwiczenia, które - choć bardzo intensywne fizycznie - opierają się na zabawie, tańcu, grach. Bardzo często grupa uczestników wykonuje wyuczony układ choreograficzny ^[11].

Znajomość technik rozluźniających i relaksacyjnych jak np.

Masaż

Masaż to zabieg fizjoterapeutyczny, w którego trakcie tkanki ulegają sprężystemu odkształceniu. Aby przyniósł rezultaty, musi być przeprowadzony w odpowiednim tempie i z właściwą siłą. W zależności od rodzaju może mieć działanie relaksacyjne, przeciwobrzękowe, profilaktyczne lub pobudzające ^[12].

Rolowanie

Rolowanie uwalnia punkty spustowe i sprawia, że pod wpływem ucisku, dane struktury rozluźniają się i powięź odkleja się od mięśnia. Powięź wpływa na sposób poruszania się, na postawę
i percepcję bólu. Jej rozluźnianie przez rolowanie, przyspiesza regenerację, zmniejsza potreningową bolesność mięśni, rozluźnia ^[13].

PIR

Poizometryczna relaksacja mięśni (PIR) jest techniką rozciągania tkanek miękkich, którą wykorzystuje się w stanach wzmożonych napięć mięśniowych i przykurczów. PIR stosuje się w celu eliminacji przeciążenia stawu, poprzez przywrócenie właściwej długości i elastyczności mięśni. Uważa się, że rozciąganie za pomocą poizometrycznej relaksacji należy do jednych z najbardziej skutecznych. Dzięki specjalnej sekwencji ruchu uzyskuje się wyłączenie mięśni antagonistycznych podczas rozciągania i szybko uzyskuje się zwiększenie zakresu ruchu w stawach ^[14].

PNF

Metoda PNF, czyli proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu to metoda kompleksowej kinezyterapii, oparta na neurofizjologicznych zasadach wykonywania czynności ruchowych i ich rozwoju w trakcie życia człowieka, wykorzystywana do odzyskiwania utraconych lub kształtowania zaburzonych umiejętności ruchowych. Metoda uwzględnia odczuwanie własnego ruchu (propriocepcję) oraz skupia się na ułatwianiu ruchu zgodnego z fizjologicznymi sposobami wykonywania jak najbardziej skutecznej czynnościowo aktywności ruchowej ^[15].

Stretching

Stretching to zestaw ćwiczeń fizycznych polegający na rozciąganiu mięśni w celu ich uelastycznienia, a także poprawieniu ukrwienia układu motorycznego i spowodowanie jego rozruszania ^[16].

Odnowa biologiczna

Odnowa biologiczna nazywana również bioregeneracją oznacza różnorodne działania mające przyśpieszyć procesy regeneracyjne, po dużych obciążeniach fizycznych lub psychicznych. Działania te obejmują bardzo szerokie spektrum zabiegów, od metod fizykalnych i psychologicznych, poprzez środki dietetyczne i sen, kończąc na odpowiednim dobraniu obciążeń i przerw pomiędzy jednostkami treningowymi ^[17].

Terapia manualna

Terapia manualna to metoda fizjoterapii wykorzystująca cały wachlarz technik, chwytów
i pozycji ułożeniowych pacjenta. W terapii manualnej stosuje się techniki diagnostyczne oraz terapeutyczne w celu wykrycia przyczyn oraz opracowania metod leczenia schorzeń kręgosłupa
i układu ruchu. Wskazaniami do terapii manualnej są m. in.: bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa, rwa kulszowa, bóle mięśni czy bóle głowy ^[18].


… i wiele innych, wymienione zostały jedynie podstawowe kompetencje jakie powinien uzyskać fizjoterapeuta sportowy.

 

Autorem tekstu jest Mateusz Szarwas


Bibliografia: 

1.  https://sport.onet.pl/pilka-nozna/fizjoterapeuta-najwazniejszy-czlowiek-w-klubie/s7q23d (dostęp 09.11.20r.)
2. https://centrum.fizjoterapeuty.pl/fizjoterapia/fizjoterapia-sportowa/ (dostęp 09.11.20r.)
3. https://www.healththink.pl/fizjoterapeuta-sportowy-kim-jest-ten-specjalista-i-czym-sie-zajmuje/ (dostęp 09.11.20r.)
4. http://treningzawodowca.pl/rola-fizjoterapeuty-w-sporcie/ (dostęp 09.11.20r.)
5. https://www.movuto.pl/jak-zostac-fizjoterapeuta-kadry-sportowej.html (dostęp 09.11.20r.)
6. https://mateuszsowinski.com/ (dostęp 09.11.20r.)
7. http://fundamentygry.pl/rola-fizjoterapeuty-w-klubie-sportowym/ (dostęp 09.11.20r.)
8. https://www.fizjoterapia.pl/fizjoterapia-w-urazach-sportowych,1819 (dostęp 11.11.20r.)
9. https://pl.wikipedia.org/wiki/Trener_personalny (dostęp 11.11.20r.)
10. https://www.kursyinstruktorskie.edu.pl/kulturystyka_kulturystyki.htm (dostęp 11.11.20r.)
11. https://poradnikpracownika.pl/-ile-zarabia-instruktor-fitness-i-jak-nim-zostac (dostęp 11.11.20r.)
12. https://www.medonet.pl/zdrowie,masaze---rodzaje--wskazania--przeciwwskazania,artykul,1728767.html (dostęp 11.11.20r.)
13. https://ortomedsport.pl/omsroll (dostęp 11.11.20r.)
14. https://fizjoterapeuty.pl/fizjoterapia/kinezyterapia/poizometryczna-relaksacja-miesni.html (dostęp 11.11.20r.)
15. https://www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/fizjoterapia/metody-specjalne/121650,metoda-pnf (dostęp 11.11.20r.)
16. https://pl.wikipedia.org/wiki/Stretching (dostęp 11.11.20r.)
17. https://fizjoplaner.pl/co-to-jest-odnowa-biologiczna.html (dostęp 11.11.20r.)
18. https://www.doz.pl/czytelnia/a15025-Terapia_manualna__na_czym_polega_i_komu_moze_pomoc_ta_metoda_fizjoterapii (dostęp 11.11.20r.)